Bij 
vrijwel alle competities en toernooien wordt tegenwoordig gespeeld met een speeltempo met increment, een tijdstoevoeging per zet. Zo is het KNSB-tempo 1 uur 30 + 30 minuten met 30 seconden increment per zet vanaf de start. En dat betekent dus blijven schrijven, tot de laatste zet! Bij de onderbonden zie je vaak een tempo van 1.40 + 10 seconden increment of 1.30 + 15.
Ook bij rapid en snelschaak zien we een tijdschema met increment steeds vaker verschijnen. In plaats van 20 minuten krijgen we nu vaak 15 + 5 en bij snelschaken wordt 5 minuten steeds meer vervangen door 3 minuten + 2 seconden increment. Dit alles is mogelijk dankzij de elektronische klokken die al helemaal ingeburgerd zijn in de schaakwereld ten koste van de traditionele houten Garde klokken. De bedenker van het increment is de Amerikaanse oud-wereldkampioen Bobby Fischer.
Wat is er in het spel van de schakers veranderd door het increment? Het vervelende door de vlag jagen van de tegenstander is minder makkelijk geworden. Een ander groot voordeel is dat door de tijdstoevoeging per zet een eindspelletje doorgespeeld kan worden, hetzij verdedigend, hetzij aanvallend. Het increment voorkomt chaotische taferelen op het bord als de laatste seconden naderen in een partij. Voor de toeschouwers is een dergelijk bloedbad dan wel weer een spectaculair gezicht natuurlijk maar voor spelers en arbiters is het toch minder prettig.
Eenmaal heb ik op grootmeesterlijk niveau een echte janboel op het bord bij het einde van de partij mogen aanschouwen. Het was in 2007 op het - toen nog geheten - Essent schaaktoernooi in Hoogeveen tussen de heren - en jawel, daar zijn ze weer – Friso Nijboer en Yge Visser. Een jaar geleden heb ik al eens aandacht besteed aan een partij tussen de beide vechtjassen tijdens het NK van 2008 (zie: ‘Moet je wel of moet je niet…’). Toen is ook het hier onder genoemd voorval kort aangehaald. In die aflevering staat ook te lezen dat bij navraag aan Friso Nijboer tijdens een laatste ronde van de meesterklasse over die NK-partij hij niet wist waar ik het over had. Hij wist zich daarvan niets meer te herinneren, maar de partij uit Hoogeveen wist hij zich nog haarfijn te herinneren. Ongevraagd en vol vuur schudde hij alle details van die partij uit 2007 zo uit zijn mouw! Het ging als volgt:
Ze spelen in de Open-groep op een top-bord in de fraaie burgerzaal van het raadhuis in Hoogeveen. Het speeltempo is nog zonder increment. Vol passie en vuur spelen zij hun partij en ondanks dat hun tijd begint op te raken weten zij niet van ophouden. Op een gegeven moment heeft Nijboer nog 6 en Visser nog 16 seconden en dan begint de ellende. Ze zijn natuurlijk steeds sneller gaan spelen onder het bezielende oog van de in 2009 overleden IA (en IM) Rob Hartoch. Vanaf een afstandje sla ik het toneel gade en vraag mij af waarom zij nog doorgaan. Hoe kan ieder van hen denken dat ze met zo weinig tijd en zoveel stukken nog op het bord de partij normaal uit kunnen spelen? Visser begint met twee handen te spelen. Met de ene hand zetten en met de andere hand de klok indrukken. Nijboer gooit een stuk om en zet dat pas recht nadat hij de klok heeft ingedrukt. Visser merkt dit scherp op en houdt zijn vinger op de klok zodat Nijboer zijn tijd blijft lopen. En intussen rollen er nog meer stukken over het bord want ze blijven wel doorspelen terwijl ze ook nog tegen elkaar beginnen te praten. De situatie wordt onoverzichtelijk. En dan valt Nijboer zijn vlag in een voor Visser totaal verloren stelling omdat hij een toren heeft weg geblunderd. Na de constatering van de vlagval valt er even een stilte. Daarna vervolgt het gekissebis tussen de twee totdat arbiter Rob Hartoch daar een eind aan maakt door met zijn barse stem een eindoordeel te vellen: “De partij is gewonnen door wit vanwege het met twee handen spelen van Visser!” Nijboer kijkt licht verbaasd maar zegt niets. Visser laat na de uitspraak op niet mis te verstane wijze zijn ongenoegen blijken. Maar hij vangt bot bij arbiter Hartoch. Even later doet hij zijn beklag bij hoofdarbiter Koos Stolk. Na overleg met alle betrokkenen wordt besloten dat de uitslag voor deze wedstrijd gewijzigd wordt in remise. Zelf vind ik dit ook de meest juiste oplossing. Ook Nijboer kan zich prima vinden in deze wijziging. En vrij snel na de afronding van deze kwestie wordt de indeling voor de volgende ronde bekend gemaakt.
Het hectische einde van deze partij was een lust voor het oog voor de onafhankelijke kijker. En er was een zeer vermakelijke scene na het vallen van de vlag. En het was spannend af te wachten of het protest bij de hoofdarbiter wat zou uithalen. Er zullen ongetwijfeld mensen zijn die het jammer vinden dat dit alles tot het verleden behoort bij grote toernooien maar ik ben blij met het tegenwoordige speeltempo met increment!